Schokken in je slaap; wat is dit voor fenomeen?

schokken in slaap

Voor het laatst geüpdate op maart 10, 2023 door Mike

Bijna iedereen maakt het wel eens mee. Schokken in je slaap is een vreemd, maar bekend verschijnsel op het moment dat we in slaap vallen. Opeens voelt het alsof je naar beneden valt of een elektrische schok krijgt. Je beweegt ongecontroleerd en begint te schokken tijdens je slaap. Wat veroorzaakt die slaapschokken en kan het kwaad of is het een ongevaarlijk verschijnsel? In dit artikel geven we antwoord op al je vragen.

Wat is een slaapstuip?

Een slaapstuip vindt plaats wanneer we ons bevinden in het vage gebied tussen wakker zijn en slapen. Onze hersenen weten niet of we waken of rusten en reageren hierop door onze ledematen in een reflex uit te duwen. Onze spieren trekken onwillekeurig samen en we weten even niet wat er gebeurt. Soms slapen we door, maar zo’n één tot twee keer per nacht schrikken we wakker van slaapstuipen. Deze spiertrekkingen worden in de wetenschap ook wel hypnagoge schok genoemd. Ze maken onderdeel uit van ons slaapproces en treden op wanneer onze lichaamstemperatuur daalt en onze ademhaling vertraagt. Slaapstuipen komen vaak voor en zijn absoluut geen reden tot zorg. Je kunt er hooguit je partner van laten schrikken.

De mogelijke oorzaken van spierschokken

Er zijn verschillende theorieën over de oorzaak van onze ongecontroleerde bewegingen tijdens een slaapstuip. Oververmoeidheid, stress en angst zouden bijdragen aan het optreden van een hypnagoge schok tijdens de overgangsfase van waken en slapen. Stress en angst maken het moeilijk volledig te ontspannen en oververmoeid zou ervoor kunnen zorgen dat onze spieren al slapen, maar ons waarnemend vermogen nog in tact is. Vechten tegen slaap, zeker nadat je al 24 uur of langer wakker bent, zou de kans op schokken tijdens je slaap ook aanzienlijk vergroten. Een oncomfortabele positie en een verstoorde nachtrust zijn andere mogelijke oorzaken van slaapschokken.

Periodieke beenbewegingen

Spierschokken zijn dus niets om je zorgen over te maken, maar als je ’s nachts regelmatig last hebt van heftige ongecontroleerde bewegingen, kan dit wel voor problemen zorgen. De meeste mensen hebben buiten hypnagoge schok vaker stuiptrekkingen tijdens hun slaap, doordat zij reageren op dromen of omgevingsgeluiden, maar deze zijn vaak minder drastisch dan tijdens de overgangsfase tussen waken en slapen. Wanneer je nachrust verstoord wordt door heftige slaapschokken, duidt dit mogelijk op de aandoening periodieke beenbewegingen. Deze aandoening staat beter bekend als PLMD (Periodic Limb Movement Disorder).

De oorzaken van periodieke beenbewegingen

De oorzaken van PLMD zijn niet precies bekend, maar ook hier spelen stress, angst en een onregelmatig slaappatroon met verstoorde nachtrust waarschijnlijk een belangrijke rol. PLMD is op zichzelf niet gevaarlijk, maar zorgt er wel voor dat je gestoord wordt in diepe slaap. Diepe slaap is het derde slaapstadium in de slaapcyclus en is essentieel voor je functioneren. Veel mensen met PMLD merken dit zelf niet, maar bewegen in hun slaap hun armen en benen elke 20 tot 40 seconden ongecontroleerd op en neer. Soms zijn het slechts stuiptrekkingen in de tenen, heupen of polsen, maar het kan ook zijn dat de ongecontroleerde bewegingen zo heftig zijn, dat men zichzelf zelfs kan verwonden. Juist doordat veel mensen niet weten dat ze aan PLMD leiden, hebben ze last van onverklaarbare vermoeidheid.

Wat kun je doen tegen PLMD?

Gelukkig zijn er een aantal oplossingen voor periodieke beenbewegingen, die je zelf kunt toepassen, als je denkt dat je last hebt van spierschokken, die je uit je slaap houden. Het is verstandig geen alcohol te drinken, geen cafeïne tot je te nemen en te stoppen met roken. Het krijgen van voldoende beweging is belangrijk, maar intensief sporten kan de aandoening juist verergeren.

Het Restless Legs Syndrome

RLS, ofwel het rusteloze benen syndroom, wordt vaak verward met de onschuldige hypnagoge slaapschok en het vervelende, maar ongevaarlijke Periodic Limb Movement Disorder. RLS geeft een brandend, kriebelend en geïrriteerd gevoel in de benen en voeten en komt vaak voor in combinatie met PLMD, maar is wel degelijk iets anders. Buiten vermoeidheid zorgt RLS ook voor krachtverlies in de ledematen. Het Restless Legs Syndrome is vaak een gevolg van aandoeningen als Parkinson, narcolepsie, de ziekte van Huntington, slaapapneu en in zeldzame gevallen van ADHD.

Alternatieve theorie over schokken in je slaap

Slaapschokken en spiertrekkingen zijn volgens sommige wetenschappers het gevolg van mini-REM-slaapjes tijdens het in slaap vallen. Volgens de officiële slaapcyclus droom je pas in slaapstadium vier, maar er zijn theorieën dat korte REM-slaapjes optreden tijdens de inslaapfase. Je begint dan meteen met dromen, waardoor je ledematen verlamd worden en je stuiptrekkingen kunt ervaren, als je toch wakker schrikt. Bovendien is het bewezen dat je bij ernstig slaaptekort of bovenmatige stress meteen in de vierde fase van REM-slaap kunt belanden en de fases van inslapen, lichte en diepe slaap kunt overslaan.

Schokken tijdens je slaap is vreemd, maar onschuldig

In verreweg de meeste gevallen is schokken in je slaap volledig normaal en kun je hooguit je bedpartner laten schrikken door plotselinge, ongecontroleerde bewegingen. Bijna iedereen herkent het hebben van een slaapstuip wel. Soms is het even vervelend als je plotseling wakker schrikt of het gevoel hebt dat je valt, maar het is volkomen onschuldig. Alleen als de slaapstuipen zo ernstig worden, dat het spierschokken je belemmert om voldoende nachtrust te krijgen, kun je overwegen een professional te raadplegen. Het kan zijn dat je last hebt van Periodic Limb Movement Disorder of het Restless Legs Syndrome.

Hoi! Ik ben Esther en ik ben één van de oprichters van Slaapstart. We zijn Slaapstart gestart vanuit onze eigen behoefte aan een betere nachtrust. Ik ben daarom veel gaan lezen over slaapproblemen en adviezen van experts. Het viel me echter op dat er niet echt een goede bron in begrijpbare taal te vinden was die alles samenvat. Vandaar dat wij samen Slaapstart zijn gestart om ook anderen te helpen een betere nachtrust te vinden!